Thẩm quyền tài phán đối với người nước ngoài phạm tội trên lãnh thổ Việt Nam đã được ghi nhận trong Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017
HỎI: Alex là người nước ngoài đang là nhân viên làm thuê cho một công ty liên doanh ở Hà Nội. Trong thời gian làm việc ở Hà Nội, Alex có yêu bạn gái là người Việt Nam, tên là Bảo. Sau đó do ghen tuông, Alex có ý định giết Bảo. Alex rủ Bảo đi chơi đến chỗ vắng, Alex rút dao đâm Bảo 3 nhát. Tưởng rằng Bảo đã chết Alex bỏ đi. Do được cấp cứu kịp thời, Bảo được cứu sống. Vậy hành vi nói trên của Alex xảy ra ở Hà Nội thì Alex có bị xử lý theo bộ luật hình sự Việt Nam không?
TRẢ LỜI:
Theo khoản 1 Điều 5 bộ luật hình sự thì bộ luật hình sự có hiệu lực đối với mọi hành vi phạm tội trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Điều này có nghĩa là: Mọi hành vi phạm tội của công dân Việt Nam, người nước ngoài (không thuộc đối tượng được nêu trong khoản 2 Điều 5) và những người không quốc tịch thực hiện hành vi phạm tội trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thì đều phải chịu trách nhiệm theo bộ luật hình sự Việt Nam.
Khoản 2 Điều 6 BLHS Việt Nam quy định: Đối với những người nước ngoài phạm tội trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thuộc đối tượng được hưởng các quyền miễn trừ ngoại giao hoặc quyền ưu đãi và miễn trừ về lãnh sự theo pháp luật Việt Nam, theo các điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ký kết hoặc tham gia, theo tập quán quốc tế, thì vấn đề trách nhiệm hình sự của họ được giải quyết theo con đường ngoại giao. Thông thường những người được hưởng đặc quyền ngoại giao, quyền ưu đãi và miễn trừ về lãnh sự là: những người đứng đầu nhà nước, các thành viên chính phủ, những người đứng đầu cơ quan ngoại giao như Đại sứ, Tham tán đại sứ, tổng lãnh sự, tùy viên…..các thành viên gia đình của những người nói trên là vợ hoặc chồng, con chưa thành niên của họ.Theo công pháp quốc tế và luật ngoại giao lãnh sự 2012, quyền ưu đãi và miễn trừ ngoại giao bao gồm các đối tượng:
+ Viên chức ngoại giao + thành viên gia đình họ
+ Nhân viên hành chính kỹ thuật + thành viên gia đình họ
+ Nhân viên phục vụ
+ Nhân viên phục vụ riêng của viên chức nước ngoài
Quyền ưu đãi và miễn trừ lãnh sự bao gồm:
+ Viên chứ lãnh sự
+ Nhân viên lãnh sự
+ Nhân viên phục vụ
Theo đó, tùy theo vị trí trong cơ quan ngoại giao và lãnh sự sẽ được hưởng nội dung quyền ưu đãi và miễn trừ khác nhau.
Như vậy, để xác định trách nhiệm hình sự của người phạm tội là Alex người nước ngoài đang là nhân viên làm thuê cho một công ty liên doanh ở Hà Nội, hành vi nói trên của Alex xảy ra ở Hà Nội, chúng ta phải xét hai trường hợp:
Trường hợp 1: Nếu Alex là người nước ngoài thuộc đối tượng quy định tại khoản 2 Điều 5 thì vấn đề trách nhiệm hình sự của họ sẽ được giải quyết bằng con đường ngoại giao.
Trường hợp 2: Alex không thuộc đối tượng ở khoản 2 Điều 5 thì theo khoản 1 Điều 5 Alex vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự theo BLHS Việt Nam.
